پژوهش يكی از اساسی‌ترين نيازها برای نيل به پيشرفت و توسعه همه جانبه است واگر پژوهشی صورت نگيرد، دانش بشری افزايش نخواهد يافت و دچار سکون و رکود خواهد شد. نقش پژوهش در توسعه همه‌جانبه پایدار چنان برجسته و انکارناپذیر است که می‌توان آن را بدون تردید نیروی محرک توسعه در همه حوزه‌ها دانست. 25 آذرماه به عنوان روز پژوهش و از 22 تا 28 آذرماه هفته پژوهش نامگذاری شده است. به همین مناسبت گفتگویی با معاون پژوهش و برنامه ریزی کانون زبان ایران و مدیران این بخش انجام داده ایم که در ادامه می خوانید:
خودتان را معرفی کنید و از سابقه حضورتان در کانون زبان ایران بگویید؟
سید محمدرضا هاشمی هستم و دارای مدرک کارشناسی عمران؛ رشته تحصیلی کارشناسی ارشد و دکتری بنده نیز آموزش زبان انگلیسی است. از اواخر سال 1377 همکاری خود را به عنوان مدرس با کانون زبان شروع کردم و بعد از آن مسئولیت هایی چون کارشناس جذب و بازدید، تهیه و تدوین مواد آموزشی، آزمون سازی، کارشناس پژوهش و برنامه ریزی و امور بین الملل را برعهده داشتم و در حال حاضر معاون پژوهش و برنامه ریزی کانون زبان ایران هستم.
این معاونت از چه سالی ایجاد شد و شامل چه بخش هایی می شود؟
این معاونت در دی ماه 1379 ایجاد شد ودر حال حاضر شامل مدیریت های پژوهش و تولید، جذب و تربیت مدرس و توسعه و ارزشیابی است.
به طور کلی چه فعالیت هایی در این معاونت صورت می گیرد؟
در بخش مدیریت و تولید: تهیه و تدوین مواد آموزشی، آزمون سازی، تکنولوژی آموزشی و آمار و اطلاعات؛ در بخش جذب و تربیت مدرس: گزینش و جذب مدرس، ارزشیابی مدرسان، آموزش ضمن خدمت، امور مربوط به کتابخانه و در بخش توسعه و ارزشیابی: جذب زبان آموز، ارزشیابی و گسترش، پاسخگویی به شکایات و تولید و انتشارات صورت می گیرد.
مهمترین اهدافی که در معاونت پژوهش و برنامه ریزی در پی آن ها هستید چیست؟
اهداف این معاونت به دو بخش قابل تقسیم است: اهداف کلان که در راستای اهداف اصلی سازمان قرار می گیرند و اهداف خرد که در ارتباط با اهداف کلان تعریف می شوند. با توجه به رویکرد کانون زبان و هدف اصلی آن که ارائه بهترین خدمات به بیشترین افراد است، اهداف کلان این بخش هم در راستای کیفیت بخشی به خدمات آموزشی که ناظر به بخش اول راهبرد فوق است تعریف می شود. بنابراین اهداف ما در هر بخش اعم از تولید مواد آموزشی، تولید آزمون ها، انجام پژوهش های مرتبط با آموزش در کانون زبان و ارزشیابی و توسعه در راستای حفظ و افزایش کیفیت در کانون زبان تعریف می شود.
تا چه حد وجود پژوهش را در ادارات و سازمان ها ضروری می دانید؟
من فکر می کنم برای انجام هر کاری ماخود آگاه یا ناخودآگاه در حال انجام پژوهش هستیم. حتی اکثر آدم ها در کارهای ساده روزانه و یا خرید یک وسیله برای منزل نیز ابتدا پرس و جو می کنند و پس از بررسی و ارزیابی، برای خرید آن تصمیم می گیرند. این مثال نشان می دهد که پژوهش حتی در فعالیت های ساده روزانه نیز وجود دارد. قاعدتا وقتی وارد بحث سازمان می شویم اهمیت این مسئله پر رنگ تر می شود؛ برای شناخت دقیق مسائل سازمان، بررسی همه جانبه فعالیت هایی که در سازمان انجام می شود وهمچنین برای ارزشیابی مولفه های جاری و ارائه راهکارهای عملی برای نیل به هدف اصلی سازمان، پژوهش های علمی که با تعریف دقیق مسئله و تعیین طرح دقیق پژوهش همراه باشند لازم و ضروری است.
دیدگاه خود را درباره وضعیت و جایگاه امور پژوهشی در کانون زبان بفرمایید؟
کانون زبان موسسه ای با ماموریت آموزش زبان دوم در کشور است. بدیهی است که وقتی وارد بحث آموزش که بحثی گسترده و شامل مولفه های زیاد از قبیل: مدرس، زبان آموز، فرآیند های آموزشی و فرآیندهای یادگیری است می شویم، پژوهش جایگاه مهمی پیدا می کند. بنابراین به نظر من پژوهش در کانون زبان از اهمیت و جایگاه بسیار بالایی برخوردار است.
مهمترین عامل پیشرفت و موفقیت را در فعالیت های پژوهشی چه می دانید؟
البته شاید نتوان موفقیت را به طور دقیق در فعالیت های پژوهشی تعریف کرد. چون در رویکردهای پژوهشی مختلف، دستاوردهای پژوهشی از روش های متفاوت حاصل می شود و موفقیت در انجام یک پژوهش رابطه مستقیم با نگرش و تفسیر پژوهش گر از یافته های پژوهشی دارد که خود این مولفه با گذشت زمان و پیشرفت علم همیشه در حال تغییر است. اما در مورد پیشرفت دریک مقیاس بزرگتر، پیشرفت های پژوهشی منجر به پیشرفت های علمی می شوند، یعنی هر چه که از عمر پژوهش در یک حیطه خاص سپری می شود دانش ما و درک پژوهشگر نسبت به موضوعاتی که در آن حیطه مطرح شده است و مسائلی که مورد پژوهش قرار گرفته عمیق تر می شود.بنابراین پیشرفت در زمینه پژوهش به معنی رسیدن به نقاط عطفی است که حاصل خرد جمعی پژوهشگران در برهه های مختلف تاریخی است.
برای انجام اقدامات و فعالیت های پژوهشی خود با موسسه، دانشگاه و یا سازمان خاصی همکاری دارید؟
در کانون زبان ایران معمولا دو نوع فعالیت پژوهشی انجام می شود. در یک نوع از این فعالیت ها اولویت های پژوهشی بر اساس اهداف کلان سازمان تعیین می شود و پژوهش ها برای انجام به کارشناسان کانون زبان که در بخش مدیریت پژوهش و تولید فعالیت دارند واگذار می شود. در این نوع از پژوهش ها یافته های پژوهشی بصورت مستقیم برای افزایش کیفیت آموزشی مورد بهره برداری قرار می گیرد. در نوع دوم فعالیت های پژوهشی، درخواست های پژوهشگران، اساتید و دانشجویان تحصیلات تکمیلی که فرم درخواست انجام پروژه های پژوهشی در کانون زبان را تکمیل نموده اند، مورد بررسی قرار می گیرد و آن دسته از پژوهش هایی که از نظر کارشناسی مورد تایید کانون زبان باشد و در راستای اولویت های پژوهشی کانون زبان قرار بگیرد در کانون قابل انجام خواهد بود. دراین نوع پژوهش، کانون زبان بستر مناسبی برای پژوهشگران در حیطه آموزش زبان دوم ایجاد کرده است. همچنین یافته های پژوهشی این عزیزان که به صورت گزارش های تحقیقی به کانون زبان ارائه می شود مورداستفاده حوزه کارشناسی کانون زبان قرار می گیرد.
جدیدترین اقداماتی که در بخش انتشارات و تولید انبوه صورت گرفته است، شامل چه مواردی می شود؟
پیشنهاد طراحی و تولید کتاب های بخش انگلیسی بزرگسالان اوایل سال 89 توسط گروهی از مدرسان کانون زبان به دفتر مرکزی ارسال شد. پس از بررسی های کارشناسی این گروه کار خود را در نیمه اول سال 90 شروع کرد. در حال حاضر این گروه از مدرسان کانون زبان با همکاری گروه های تصویر سازی و طراحی گرافیک مشغول آماده سازی محتوای کتاب های جدید مقطع Basic در کانون زبان هستند.
ضمن تشکر از معاون پژوهش و برنامه ریزی کانون زبان ایران، گفتگوی مان را با مدیر توسعه ارزشیابی این بخش ادامه دادیم.
ضمن معرفی خودتان، بفرمایید از چه سالی به کانون زبان ایران آمدید؟
شهریار رهنما هستم؛ رشته تحصیلی بنده کارشناسی ارتباطات است. از اردیبهشت ماه سال 1374 به کانون زبان ایران آمدم و در شعبه اصفهان مشغول به کار شدم. در مهرماه سال 76 بود که به تهران منتقل شدم و در دفتر معاونت اجرایی مشغول به فعالیت شدم. در ادامه مسئول آموزش های ضمن خدمت برای کارکنان و مدرسان شدم و در زمانی کوتاهی که این سمت را بر عهده داشتم توانستیم دوره های مفیدی در جهت بالابردن آگاهی کارکنان در تهران و شهرستان ها برگزار کنیم. سپس مسئولیت روابط عمومی کانون زبان به من واگذار شد و درنهایت در سال 1389 سمت مدیر توسعه و ارزشیابی کانون زبان ایران به من واگذار شد.
به طور مشخص چه اقداماتی توسط این بخش صورت می گیرد؟
در بخش توسعه با توجه به هدف اصلی کانون زبان ایران مبنی بر ارائه بهترین خدمات به بیشترین افراد به دنبال این هستیم تا مراکز آموزشی را توسعه دهیم و با توسعه مراکز آموزشی در کشور به صورت مشارکتی، شرایطی را فراهم کنیم که تعداد بیشتری ازافراد از مزایای خوب کانون زبان بهره مند شوند. همچنین با توسعه هایی که صورت گرفته توانسته ایم، دسترسی زبان آموزان را به کانون زبان راحت تر وشرایط ثبت نام را آسان تر نماییم.
در بخش ارزشیابی با بازدید هایی که از مراکز آموزشی انجام می دهیم ویژگی های مراکز آموزشی را از جنبه های مختلف مورد ارزیابی قرار می دهیم.
همچنین تهیه و تنظیم تقویم ترمی سالیانه مراکز آموزشی نیز در این واحد صورت می گیرد و بعد از پیشنهاد به شورای معاونان و اصلاحات به مراکز ارسال می شود.
چه معیارهایی را در ارزشیابی یک مرکز مد نظر قرار می دهید؟
آیتم هایی که در بخش ارزشیابی مراکز مورد توجه قرار می گیرد شامل امور مدرسان، زبان آموزان، وضعیت کلاس ها، میزان بهره وری مرکز آموزشی، نحوه استفاده از تجهیزات اداری، رعایت قوانین و دستور العمل ها و... می شود.
چه برنامه ها و اهدافی برای آینده دارید؟
برای آینده به دنبال این هستیم که به سمت و سویی برویم تا همه مراکز تک جنسیتی شوند که البته در بعضی از مراکز این امر محقق شده است. همچنین به دنبال این هستیم تا با توسعه مراکز آموزشی، دسترسی زبان آموزان را به مراکز راحت تر کنیم و جز اهداف بلند مدت ما است که کانون زبان بتواند برخی از ساختمان های مراکز را بصورت مالکیت داشته باشد.
چه اقداماتی در جهت افزایش جذب زبان آموز انجام داده اید؟
برای افزایش جذب زبان آموز فرم های پیش ثبت نام در نمایشگاه بین المللی کتاب توزیع کردیم و ثبت نام بدون نوبت انجام دادیم، پیشنهادی مبنی بر تهیه خبرنامه الکترونیکی ارائه دادیم که اولین شماره آن همزمان با عید سعید قربان برای اعضاء این خبرنامه که در حدود 550 نفر بودند ارسال گردید. البته ما امسال نسبت به گذشته در ترم تابستان به پائیز کمترین میزان ریزش زبان آموز را داشتیم که در چندین سال اخیر کم سابقه بود. اگر بخواهیم اتفاق خوبی در زمینه جذب زبان آموز بیفتد باید یک نظر سنجی مناسب از زبان آموزان انجام دهیم و نیاز مخاطب را شناسایی و براساس آن برنامه ریزی کنیم.
معمولا بیشتر شکایات و انتقاداتی که به بخش پاسخ گویی به شکایات ارسال می شود پیرامون چه مسائلی است؟
در حال حاضر میزان انتقادات خیلی کم شده است که نشان از پاسخگویی خوب مدیران ما در مراکز دارد. اما بیشتر انتقاداتی که به این جا می آید به برگشت شهریه و نمرات مربوط می شود که سعی می کنیم تا جایی که امکان داشته باشد به آن ها کمک کنیم و جواب قانع کننده ای به آن ها بدهیم.
با تشکر از مدیر توسعه و ارزشیابی کانون زبان، مصاحبه آخر را با مدیر پژوهش و تولید کانون زبان انجام دادیم که در ادامه می خوانید:
خودتان را به طور کامل معرفی کنید و از سابقه کاری تان در کانون زبان ایران بگویید؟
بهرام باقری هستم؛ دانشجوی دکتری آموزش زبان انگلیسی. از سال 75 به عنوان مدرس وارد کانون زبان ایران شدم و از سال 80 به عنوان کارشناس معاونت پژوهش و برنامه ریزی با این بخش همکاری داشتم.
به طور مشخص چه اقداماتی توسط این واحد صورت می گیرد؟
در بخش پژوهش و تولید آزمون ها، برای دو گروه نوجوانان و بزرگسالان آزمون تهیه و تدوین می شود و آزمون های مربوط به جذب مدرس و مسابقه – آزمون ها و همچنین برنامه ریزی دومین همایش بین المللی آموزش زبان انگلیسی در جهان اسلام نیز در این بخش صورت می گیرد.
در بخش پژوهش و تولید کتاب درسی برای سه گروه کودکان، نوجوانان و بزرگسالان، به نامه های رسیده در مورد مطالب درسی پاسخ داده می شود و مطالب مربوط به دوره های آیلتس، تافل و مکالمه ویژه در این بخش تنظیم می گردد و همچنین مطالب مربوط به دومین همایش بین المللی آموزش زبان انگلیسی در جهان اسلام در این بخش تهیه می شود.
در بخش پژوهش و تولید تکنولوژی آموزشی، استفاده از تکنولوژی های آموزشی در آموزش زبان انگلیسی مورد بررسی قرار گرفته و چند طرح در این زمینه ارائه شده است. همچنین مسئولیت سایت دومین همایش بین المللی آموزش زبان انگلیسی در جهان اسلام نیز در این بخش تعریف شده است.
در بخش آمار و اطلاعات، آمار مربوط به زبان آموزان، تعداد کلاس ها، مدرسان، کارشناسان بازدید، آموزش ضمن خدمت و دیگر آمارهای کلاس های خاص اعم از مکالمه ویژه، تافل و همچنین در آینده ای نزدیک آیلتس مورد بررسی قرار می گیرد.
در بخش کارشناسان پژوهش و برنامه ریزی، کارشناسان این بخش نیز به مسئولان مدیریت های پژوهش و تولید، جذب و بازدید و آموزش های نوین کمک می نمایند.
چه برنامه ها و اهدافی برای آینده دارید؟
برای آینده تهیه سوالات آزمون ها در گروه های مختلف نوجوانان و بزرگسالان، بررسی طرح تغییر مواد آموزشی دوره مکالمه ویژه، اجرای مراحل دومین همایش بین المللی آموزش زبان انگلیسی در جهان اسلام شامل داوری مقالات، ارسال نتایج و سایر مسائل مربوط به برگزاری این همایش، ارائه آمار واطلاعات مربوط به بخش های مختلف و انجام پژوهش های مربوط به نمرات زبان آموزان ازاهم کارهای آینده خواهد بود.
معمولا تولید آزمون ها بر اساس چه معیارهایی و توسط چه کسانی صورت می گیرد؟
بخش تولید آزمون از یک مسیر کاملا تخصصی عبور می کند و توسط افراد با سابقه و صاحب نظر در کانون زبان که بعضا در دانشگاه های معتبر نیز فعالیت دارند تهیه می شود. معیار تهیه سوالات نیز بر اساس معیارهای استاندارد بین المللی است که از جمله آن ها می توان به ارزیابی سوالات، بررسی پایایی آزمون ها و همچنین محتوای آزمون ها اشاره کرد که بعضا با توجه به اهداف کانون زبان این معیارها بومی سازی شده اند.
تا چه حد به کار گیری تکنولوژی های آموزشی را در امر آموزش موثر می دانید و در این زمینه چه اقداماتی انجام داده اید؟
امروزه با پیشرفت علم و تکنولوژی در سراسر جهان ادامه آموزش زبان با معیارهای قدیمی مناسب به نظر نمی رسد. از این رو در اجرای امر آموزش زبان نیاز به استفاده از تکنولوژی آموزشی روز دنیا کاملا ضروری به نظر می رسد. ما در بخش پژوهش و تولید آموزشی تا کنون چند طرح تولید تکنولوژی آموزشی را بررسی کردیم و از میان آن ها یک طرح را با نام ایجاد اتاق چند رسانه ای در مراکز آموزشی به معاونت پژوهش ارائه داده ایم.
از کدامیک از فعالیت هایی که تاکنون دربخش شما صورت گرفته است بیشتر رضایت دارید؟
تقریبا تمامی بخش های مدیریت وظیفه خود را به نحو احسن انجام داده اند و با توجه به گسترش کانون زبان توانسته اند پاسخگوی نیاز فعلی کانون زبان باشند.